Peelingi chemiczne są jedną z gałęzi kosmetologii, która oferuje ogromne możliwości poprawy stanu skóry. Dzięki peelingom można usunąć powierzchowne zmiany chorobowe bądź defekty urody i stymulować skórę do przebudowy. Polegają one na częściowym lub całkowitym, kontrolowanym usunięciu warstwy rogowej naskórka, a nawet warstw głębszych, w celu odnowienia lub leczenia skóry. Peelingi, nawet powierzchowne, wpływają również na niżej położone warstwy skóry poprzez stymulację do regeneracji. Po złuszczaniu skóra staje się wrażliwsza na oddziaływanie zewnętrznych czynników mechanicznych, termicznych i chemicznych, co znacząco wpływa na skuteczność stosowania preparatów pielęgnacyjnych lub leczniczych. Istotne znaczenie ma głębokość działania stosowanego preparatu, jego rodzaj i metoda wykonania peelingu.
Główny podział peelingów chemicznych ze względu na stosowany rodzaj czynnika złuszczającego to peelingi powierzchowne, średniogłębokie i głębokie.
Podział ten należy traktować orientacyjnie, ponieważ głębokość złuszczania osiągana przez dany czynnik zależy od wielu kwestii: od rodzaju kwasu lub ich mieszanki, pH i pKa produktu, stężenia, biodostępności, podłoża kwasu, czasu aplikacji, stanu wyjściowego skóry, ilości nakładanych warstw preparatu, częstotliwości wykonywania złuszczania i rodzaju postępowania przed- i pozabiegowego.
Coraz większym zainteresowaniem cieszą się peelingi chemiczne oparte na działaniu TCA, czyli kwasu trójchlorooctowego. Właściwości tego kwasu pozwalają na osiąganie szybkich efektów w dość krótkim czasie. Jest jednym z najsilniejszych i jednocześnie najbardziej skutecznych kwasów stosowanych w kosmetologii. Wymaga dużej wiedzy na temat budowy i pracy skóry, a także doświadczenia w stosowaniu kwasów. Korzystny efekt jego działania polega na poprawie wyglądu i kondycji skóry, zmniejszeniu intensywności przebarwień oraz niwelowaniu oznak starzenia się skóry. Ma on również zastosowanie w kuracjach przeciwtrądzikowych, stymulacji do silnej przebudowy skóry i w spłycaniu zmarszczek.
Mechanizm działania TCA
Kwas trichlorooctowy zaklasyfikowany jest do grupy substancji żrących i niebezpiecznych dla środowiska. To organiczny związek chemiczny z grupy kwasów karboksylowych, pochodna kwasu octowego, który w temperaturze pokojowej przyjmuje postać kryształów. Mała cząsteczka kwasu umożliwia jego szybkie przenikanie przez warstwę naskórka i skóry właściwej. Wynikiem dużej części zabiegów peelingujących z zastosowaniem TCA jest proces ścinania się białek (koagulacja), obumarcie komórek penetrowanej tkanki i złuszczenia komórek. Nowe keratynocyty zastępują uszkodzone i dochodzi do stymulacji produkcji włókien kolagenowych.
Głębokość złuszczania przy zastosowaniu TCA zależy od jego stężenia, rodzaju użytego roztworu, czasu oddziaływania na skórę, ilości nałożonego preparatu i przygotowania skóry do zabiegu, a także skojarzenia z innymi substancjami, grubości i wrażliwości skóry.
W przypadku TCA głębokość oddziaływania peelingu można ocenić wzrokowo w trakcie zabiegu, obserwując stopnień zbielenia, tzw. zeszronienia skóry. Pojawienie się rozlanego rumienia z lekkim, niewyraźnym frostem oznacza powierzchowną penetrację skóry. Zmiany zachodzą w obrębie samego naskórka, ale mogą sięgać nawet do warstwy brodawkowatej skóry właściwej, penetracja ok. 0,06 mm; taki efekt uzyskuje się np. za pomocą TCA 10–25%.
Silniejsze, równomiernie zbielenie wskazywać już może na uszkodzenie granicy skórno-naskórkowej i zwykle świadczy o wykonaniu peelingu średnio głębokiego. Obejmuje on naskórek i warstwę brodawkowatą oraz górną część warstwy siateczkowatej skóry właściwej, penetracja ok. 0,45 mm; takie złuszczanie daje np. TCA 35–50%, roztwór Jessnera + TCA, kwas glikolowy + TCA. Jako przykłady preparatów działających intensywnie i penetrujących naskórek nawet do warstwy brodawkowej należą np. Mesopeel TCA 35%, DIVES peel – TCA-X3 30% Deep czy też Harmony Castle TCA 35%.
Peelingi głębokie docierają do warstwy brodawkowatej i siateczkowatej skóry właściwej, objawia się równym, jednolitym szronem z towarzyszącym mu lekko żółtawym zabarwieniem. Oznacza to uwolnienie osocza w obrębie skoagulowanych białek. Głębokość złuszczania peelingu głębokiego to ok. 0,6 mm; tak działa np. TCA 50–60% i łączenie niższych jego stężeń z innymi mocniejszym kwasami. Działanie mocnych preparatów TCA polega też na zmniejszeniu przepuszczalności naczyń włosowatych, co skutkuje pojawieniem się po zabiegu stanu zapalnego, często obrzęku, mocnego napięcia naskórka i sporej tkliwości.
Nie ma konieczności neutralizowania TCA, ponieważ inaktywacja następuje podczas penetracji skóry. Neutralizacja jest natomiast konieczna, jeśli TCA jest łączony z innymi substancjami, np. z kwasem glikolowym, ponieważ powoduje on zwiększoną penetrację TCA.
Obecnie w zabiegach kosmetologicznych wykorzystuje się także preparaty zawierające TCA, które nie powodują dużego dyskomfortu w postaci silnego złuszczani i pieczenia. To nieinwazyjne, ale dobrze stymulujące skórę do regeneracji peelingi. Lubiane ze względu na dobre odświeżenie cery i rozległe spektrum działania, niedające późniejszego dyskomfortu po zabiegu w postaci rumienia i złuszczającego się naskórka. Są to najczęściej preparaty łączone np. z kwasem kojowym, migdałowym, nadtlenkiem mocznika, peptydami, kwasem fitowym. Preparaty z TCA, które nie są roztworem etanolowym mają najczęściej jeszcze jedną ogromną zaletę, a mianowicie nie powodują fotouczuleń i mogą być z powodzeniem wykonywane przez cały rok.
Jako przykład skutecznego peelingu stymulującego skórę do odnowy można podać PromoItalia Peeling PQ AGE Evolution. Wykonuje się go w celu utrzymania dobrej kondycji, usuwania przebarwień, niwelowania stanów zapalnych lub kiedy ma pomóc w różnych rodzajach terapii oczyszczających, nawilżających i wyrównujących koloryt cery.
Wskazania do zastosowania TCA
Kwas trójchlorooctowy wykazuje bardzo szerokie spektrum działania połączone z bardzo wysoką efektywnością, co umożliwia niwelowanie wielu niechcianych zmian skórnych.
Pozwala na złagodzenie lub wręcz usunięcie objawów fotostarzenia i naturalnego procesu starzenia się skóry, takich jak: zaburzenia pigmentacji (melaznma, plamy soczewicowate, ostuda, przebarwienia posłoneczne i inne pozapalne), zmarszczki mimiczne i zmarszczki spowodowane wiotczeniem skóry, utrata jędrności (skóra wiotka, cienka, opadająca).
TCA jest także skutecznym rozwiązaniem dla osób z trądzikiem pospolitym, potrądzikowymi zaburzeniami pigmentacji, bliznami zanikowymi, rozszerzonymi porami skóry, problemami z cerą łojotokową, tłustą i z zaburzeniami keratynizacji (zapalenie okołomieszkowe, suchość skóry, nadmierne rogowacenie),
TCA widocznie rozjaśnia i wygładza cerę, zmniejsza wielkość porów, usuwa przebarwienia i minimalizuje blizny, rozstępy i silnie stymuluje cerę do rewitalizacji. Efekty TCA mogą być spektakularne, pamiętać należy jednak, że jest to peeling niezwykle szybko działający, ale także wymagający doświadczenia w wykonywaniu zabiegów złuszczania i odpowiedzialności świadomego pacjenta.
Przeciwwskazania do wykonania eksfoliacji kwasem TCA:
- ciąża i okres laktacji,
- alergia na ten kwas lub inne składniki preparatu,
- aktywna opryszczka, otwarte rany,
- leczenie retinoidami zewnętrznie i ogólnie (min. 6 miesięcy przed zabiegiem), stosowanie leków i maści antybiotykowych lub wysuszających skórę, kosmetyków z kwasami owocowymi i retinolem,
- oparzenia słoneczne lub świeżo opalona skóra, uzależnienie od opalania w solarium,
- światłoleczenie (zależnie od stosowanej technologii),
- czynna choroba nowotworowa, 6 miesięcy od przebytej radioterapii lub chemioterapii,
- choroby związane z zaburzeniami krzepliwości krwi, wrodzone i nabyte skazy krwotoczne,
- zażywanie leków przeciwzakrzepowych i przeciwgorączkowych (mogą utrudniać gojenie i dawać mocne przekrwienie),
- nieustabilizowana cukrzyca,
- liczne znamiona melanocytowe, brodawki płaskie i rozległe teleangiektazje,
- skłonność do powstawania bliznowców,
- zbyt cienki naskórek w następstwie za często wykonywanych peelingów,
- trądzik z rozdrapania (neuropatyczny),
- nerwice natręctw, tj. zbyt częste dotykanie, pocieranie twarzy, wyciskanie zmian skórnych,
- silne nerwice uniemożliwiające wykonanie zabiegu,
- infekcje ogólnoustrojowe (przeziębienie, grypa, angina itp.),
- stany gorączkowe i stan obniżonej odporności organizmu,
- choroby autoimmunologiczne jak kolagenoza i pęcherzyca,
- stan po zabiegu chirurgicznym (minimum 3 miesiące)
Zalecenia po zabiegach z TCA:
Kwas trójchlorooctowy zalecany jest w przypadku osób, które nie chcą zbyt długo czekać na efekty zabiegów i tylko dla tych, którzy są świadomi i zdyscyplinowani w pielęgnacji skóry po zabiegu. Gojenie skóry, zwłaszcza z zastosowaniem wyższych stężeń kwasu, trwa około 10-20 dni. Celem właściwej pielęgnacji pozabiegowej jest zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań oraz zapewnienie skórze odpowiednich warunków do regeneracji.
W okresie od zabiegu do końca procesu złuszczania zaleca się mycie w wodą z łagodnym żelem lub pianką do skóry wrażliwej oraz stosowanie zalecanego środka nawilżającego. Obowiązuje zakaz korzystania z sauny, basenu i długich kąpieli, ponieważ nie należy w żaden sposób przyspieszać procesu odklejania się naskórka. Skórę należy osuszać, a nie wycierać, obowiązuje bezwzględny zakaz wykonywania peelingów, maseczek i innych zabiegów minimum prze 14 dni od zastosowania TCA. Po zakończonym procesie złuszczania konieczne jest stosowanie filtrów przeciwsłonecznych oraz unikanie ekspozycji na słońce, co zniweluje prawdopodobieństwo pojawienia się przebarwień (poza preparatami z wyraźnie określonym brakiem reakcji fotouczelenia), stosowanie kremów nawilżających, ochronnych i regenerujących. Na minimum 21 dni należy odstawić preparaty do pielęgnacji domowej zawierające kwasy, retinol, silne enzymy i wszelkie substancje złuszczające.
Powikłania mogą pojawić się przy każdym zabiegu, nie tylko po peelingach chemicznych, jednak świadomość ich następstw i informowanie o tym pacjenta to jeden z warunków rozpoczęcia terapii.
Ze względu na specyfikę TCA i zalecenia pozabiegowe peeling chemiczny z zastosowaniem mocnego kwasu trójchlorooctowego sprawdzi się u osób cierpliwych, systematycznych, świadomych tego, że regeneracja i przebudowa skóry wymaga czasu, że efekt często nie jest widoczny natychmiast, a po kilku dniach czy tygodniach. To zabieg dla osób zdających sobie sprawę z tego, że niektóre zabiegi mogą wiązać się z czasowym wykluczeniem z codziennej aktywności.
Peelingów chemicznych średniogłębokich i głębokich w żadnym wypadku nie powinny wykonywać osoby nieprzeszkolone specjalnie w tym kierunku i bez odpowiedniej praktyki pod okiem specjalisty. Niezwykle istotna jest też ocena, czy pacjent ma realne oczekiwania względem zabiegu. Bezwzględnie koniecznym jest podpisanie zgody na zabieg i potwierdzenie przyjęcia i zrozumienia zaleceń pozabiegowych.