Toksyna Botulinowa kojarzy się najczęściej z redukcją zmarszczek mimicznych górnego piętra twarzy, jednak bardzo dobre efekty terapeutyczne przynosi także podana w inne okolice twarzy i ciała, przede wszystkim wstrzymując czasowo nadpotliwość, migreny, a nawet trądzik.
Toksyna botulinowa to lek, który poprzez blokowanie uwalniania neuroprzekaźnika zmniejsza aktywność płytki nerwowo-mięśniowej i redukuje siłę skurczu mięśnia. Dzięki tym właściwościom substancja wykorzystywana jest w terapiach w różnych dziedzinach medycyny. Kiedy myślimy o zastosowaniach toksyny botulinowej w medycynie estetycznej, najczęściej przychodzi nam do głowy redukcja zmarszczek mimicznych górnego piętra twarzy: poprzecznych zmarszczek czoła, zmarszczek okolicy brwi („lwia zmarszczka”) czy promienistych zmarszczek wokół oczu („kurze łapki”). Na tym jednak możliwości wykorzystania botoksu się nie kończą.
Na przestrzeni lat i doświadczeń lekarze odkryli również mniej oczywiste wskazania do stosowania toksyny botulinowej w medycynie estetycznej. Preparat ten może być wykorzystywany w leczeniu nadpotliwości pach, stóp oraz dłoni. Nadmierna potliwość może być uciążliwym i niekomfortowym dla pacjenta problemem. Toksyna botulinowa, ograniczając uwalnianie neuroprzekaźników, sprawia, że praca gruczołów potowych jest zredukowana, co przekłada się na zmniejszenie wydzielania potu w obszarze poddanym terapii.
W środkowej części twarzy toksynę botulinową można zastosować do redukcji „zmarszczek króliczych”, które pojawiają się u niektórych osób po bokach nosa w trakcie marszczenia nosa, uśmiechania się, mrużenia oczu.
Przy użyciu botoksu możemy też nieznacznie zredukować szerokość skrzydełek nosa poprzez zmniejszenie aktywności mięśni odpowiedzialnych za ich rozszerzanie. Dość szerokie są również możliwości zastosowania toksyny botulinowej w okolicy dolnego pietra twarzy.
Toksyna botulinowa, ograniczając uwalnianie neuroprzekaźników, sprawia, że praca gruczołów potowych jest zredukowana, co przekłada się na zmniejszenie wydzielania potu w obszarze poddanym terapii.
Podana w odpowiednie mięśnie może zredukować „uśmiech dziąsłowy”, czyli nadmierne odsłanianie dziąseł w trakcie uśmiechu. Może się także okazać pomocna w przypadku opadających kącików ust, jeśli problem wynika z nadmiernej aktywności mięśni tej okolicy. Podanie toksyny botulinowej w mięsień bródkowy pozwala zmniejszyć jego nadmierną aktywność i pozbyć się nierówności na bródce („broda brukowana”). Dzięki podaniu toksyny nad okolicę górnej wargi możemy zredukować chowanie się czerwieni wargowej podczas uśmiechu czy mówienia i uzyskać tym samym efekt jej lekkiego powiększenia i wywinięcia.
Nadmierna aktywność mięśnia szerokiego szyi, który swój przyczep ma w okolicach żuchwy, może powodować opadanie kącików ust (pociąganie skóry ku dołowi). Silna praca tego mięśnia może się również manifestować się w postaci wyraźnych wstęg na szyi, których widoczność można zredukować właśnie przy użyciu botoksu.
Oprócz zastosowań w medycynie estetycznej toksyna botulinowa jest szeroko wykorzystywana w wielu innych dziedzinach medycyny. W neurologii jest używana w leczeniu przykurczy mięśni kończyn górnych i dolnych, kurczu szyi, opornych na leczenie chorób neurologicznych czy przewlekłych migren. Może być również wykorzystywana do redukcji asymetrii twarzy, na przykład powstałej na skutek porażenia nerwu twarzowego czy udaru. W urologii toksynę botulinową wykorzystuje się do leczenia nietrzymania moczu, a w okulistyce – niektórych postaci zeza czy kurczu powiek. Do zastosowań toksyny botulinowej w stomatologii należy leczenie bruksizmu. Jest to zaburzenie polegające na nadmiernym zaciskaniu zębów, co może prowadzić do ich ścierania, innych poważnych problemów stomatologicznych oraz bólu. Toksyna zmniejsza napięcie mięśni żwaczy, co przekłada się na redukcję dolegliwości związanych z bruksizmem. Istnieją doniesienia naukowe wskazujące na jej pozytywne działanie w terapii trądziku, blizn, a nawet depresji.
W urologii toksynę botulinową wykorzystuje się do leczenia nietrzymania moczu, a w okulistyce – niektórych postaci zeza czy kurczu powiek.
Jakie znaczenie ma toksyna botulinowa w psychoterapii? Amerykańscy lekarze opublikowali metaanalizę opierającą się na hipotezie mimicznego sprzężenia zwrotnego, która głosi, że fizyczna ekspresja emocji przekazuje informację zwrotną do mózgu. W opublikowanym artykule przeanalizowano wyniki badań pacjentów chorujących na depresję, którym podano toksynę botulinową w okolicę czoła, oraz tych, którzy otrzymali placebo z soli fizjologicznej. Po kilku tygodniach oceniono obie grupy pod względem psychologicznym i stwierdzono, że pacjenci, którzy otrzymali toksynę botulinową, prezentowali mniejsze nasilenie choroby w porównaniu z pacjentami, którzy otrzymali placebo. Na ten moment jest zbyt wcześnie, aby mówić, że można wykorzystać toksynę botulinową do leczenia depresji – wymagane są dalsze badania potwierdzające tę hipotezę, jednak istnieje szansa, że za kilka lat zastosowania toksyny botulinowej się poszerzą. Wiemy, że już samo uniesienie ust w uśmiechu dość szybko poprawia nastrój. I odwrotnie – przybranie srogiej lub smutnej miny ukierunkowuje nasze myśli negatywnie.
Toksyna botulinowa to substancja o stosunkowo wysokim poziomie bezpieczeństwa. Ze względu na swoją budowę niezwykle rzadko powoduje reakcje alergiczne. Jej efekt w zależności od dawki i wskazania utrzymuje się od 3 do 6 miesięcy. Warto pamiętać, że toksyna botulinowa to lek wydawany na receptę i każde jej zastosowanie powinno być poprzedzone konsultacją lekarską kwalifikującą do zabiegu.