Czy same zabiegi w gabinecie pozwolą zwalczyć trądzik u osób dorosłych?

Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest schorzeniem, w wyniku którego pacjenci najczęściej zgłaszają się po pomoc do lekarza dermatologa, kosmetologa bądź farmaceuty.

W dobie mediów społecznościowych widzimy silną presję dotyczącą wyglądu zewnętrznego, a zwłaszcza twarzy. Dolegliwości skórne potrafią skutecznie wykluczyć niejedną osobę z życia towarzyskiego, obniżyć własne poczucie wartości, a nawet doprowadzić do stanów depresyjnych. Większość ludzi kojarzy tę dermatozę z okresem dojrzewania i burzy hormonalnej jednak równie często występuje także w dojrzałym wieku. Jedną z jego odmian, coraz częściej spotykaną, jest tzw. trądzik dorosłych.

W myśl zasady o holistycznym podejściu do rozwiązywania problemów skórnych, możemy wyróżnić kilka podstawowych czynników sprzyjających powstawaniu trądziku: 

1. kolonizacja bakteryjna skóry – zwłaszcza bakterie beztlenowe Propionibacterium acnes przyczyniają się do powstawania zmian,
2. zaburzenia hormonalne – hormony produkowane przez określone narządy lub gruczoły mają bardzo duży wpływ na aparat mieszkowo-łojowy,
3. równowaga mikrobioty jelitowej – ostatnio mocno spopularyzowany temat, bardzo rozwojowy,
4. czynniki genetyczne – częstość występowania trądziku wzrasta w przypadku dodatniego wywiadu rodzinnego,
5. czynniki środowiskowe – w obecnych czasach mają coraz większe znaczenie, zwłaszcza rodzaj pokarmu, który spożywamy oraz warunki w jakich mieszkamy i funkcjonujemy,
6. powstawanie miejscowych reakcji zapalnych – bakterie obecne na powierzchni skóry, powodują uwolnienie pewnych czynników prozapalnych (interleukin: IL-12 i IL-8), które są odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną organizmu (czyli zmiany jakie zachodzą w organizmie pod wpływem kontaktu z antygenem-tutaj bakterią).

Zakres wiedzy, jaki powinna posiadać osoba wykonująca zabiegi jest ogromny i wymaga ciągłego poszerzania. Chciałabym podpowiedzieć, jakie pytania dodatkowe pozwolą zarówno pacjentom jak i nam na dokładne zbadanie dolegliwości i dobór najlepszej terapii.

Tryb życia

Na tryb życia, jaki prowadzimy, mamy największy wpływ i w dużej mierze jego modyfikacja pozwala znacznie ograniczyć występowanie zmian trądzikowych. Wywiad, który przeprowadzamy z pacjentem przed zabiegami, powinien chociaż częściowo uwzględniać pytania dotyczące sposobu żywienia, rodzaju aktywności fizycznej, pielęgnacji skóry w domowych warunkach itp. Bardzo często dzięki drobnym modyfikacjom w tym zakresie, możemy znacząco poprawić wygląd cery lub uzyskać lepsze rezultaty w połączeniu z zabiegami gabinetowymi. Należy uświadomić pacjentowi, że nasza skóra wydala ogromne ilości zbędnych organizmowi produktów przemiany materii i często to ona jako pierwsza sygnalizuje początek poważniejszych zaburzeń. Warto podkreślić jak wielkie znaczenie mają:

• odpowiednia dieta: udowodniono w licznych publikacjach naukowych, że pewien sposób żywienia prowadzi do wzrostu częstotliwości występowania trądziku. Oprócz spożywania nadmiaru cukru, tłuszczów trans oraz żywności wysokoprzetworzonej (które bezpośrednio wpływają na mikrobiotę jelit) znaczenie przypisuje się także diecie zawierającej duże ilości białka zwierzęcego. Bogaty w te składniki pokarm powoduje zwiększoną produkcję czynnika tzw. IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu), który stymuluje produkcję androgenów w mieszku włosowym i wzrost wydzielania sebum. Również występowanie isulinooporności (schorzenie metaboliczne, w przebiegu którego komórki obwodowe przestają być wrażliwe na insulinę, pomimo jej prawidłowego stężenia) z (lub) hiperinsulinemią (podwyższone stężenie insuliny) powodują wzrost poziomu IGF-1. Dlatego podkreślam, że ogromne znaczenie w leczeniu tej właśnie dermatozy skórnej ma odpowiednia i zbilansowana dieta! https://akademiaestetik.pl/co-warto-suplementowac-skladniki-wplywajace-na-skore/
• stres: przyczynia się do wzrostu poziomu hormonów stymulujących produkcję sebum (zwłaszcza androgenów, kortyzolu), działających bezpośrednio na gruczoł łojowy. Ponadto stres wpływa na długość i jakość snu, co uniemożliwia prawidłową regenerację komórek skóry,
• umiarkowana aktywność fizyczna jest zawsze wskazana, należy pamiętać o jakości spożywanego jedzenia (nie przesadzać z pokarmami stymulującymi produkcję IGF-1), jego ilości, jakości i prawidłowej higienie skóry po treningach,
• ograniczenie spożycia alkoholu i spożywanie go tylko w bardzo okazjonalnych przypadkach. Alkohol wpływa na mechanizmy prowadzące do pogorszenia trądziku, aktywuje procesy zapalne, działa immunosupresyjnie, odwadnia. Prowadzi do zaostrzenia trądziku różowatego i pojawienia się typowych zmian rumieniowych w obrębie skóry twarzy,
• środowisko w jakim mieszkamy: promieniowanie UV, kurz i zanieczyszczenia na powierzchni skóry ulegają utlenieniu wraz z sebum. Dochodzi do hiperkeratynizacji i zaczopowania ujść mieszków włosowych. Tutaj nasza rola polega głównie na doborze odpowiednich zabiegów niwelujących skutki tych procesów oraz poleceniu pielęgnacji bogatej w antyutleniacze.

Płeć i wiek pacjenta

Zgodnie z najnowszymi badaniami to kobiety są grupą, w której najczęściej występuje trądzik dorosłych. Występowanie tej dolegliwości wzrasta wraz z wejściem w okres okołomenopauzalny (tzw. trądzik okołomenopauzalny). Dochodzi do rozregulowania gospodarki hormonalnej, poziom żeńskich hormonów (estrogenów) gwałtownie spada, natomiast stężenie męskich hormonów (androgenów) powoli i stopniowo się obniża. Dodatkowo, we krwi spada poziom białka wiążącego androgeny (gdy są w tej postaci, ich aktywność biologiczna jest mniejsza), co również nasila pojawienie się zmian trądzikowych. 

Jeśli chodzi o dojrzałych mężczyzn, ta dermatoza pojawia się rzadziej niż u kobiet, ale jej przebieg może być znacznie cięższy. Wśród głównych czynników wyzwalających wymienia się: obciążenie genetyczne, zaburzenia hormonalne wywołane stylem życia, dietę, alkohol i nieprawidłową pielęgnację skóry. W przypadku mężczyzn uprawiających sporty siłowe, dochodzi ryzyko zażywania niedozwolonych środków, które mają ogromny wpływ na zaostrzenie choroby. Panom należy także zwrócić uwagę na konieczność utrzymania odpowiedniej higieny akcesoriów do golenia. Unikną wtedy uszkodzenia zmian, rozprzestrzeniania bakterii na inne partie twarzy i wtórnych zakażeń.

Zarówno u dojrzałych mężczyzn jak i u kobiet, bardzo często nieleczony trądzik przechodzi w trądzik różowaty, wymagający już interwencji dermatologicznej.

Edukacja dotycząca właściwej pielęgnacji skóry dotkniętej schorzeniem

Jest to obszar, w którym osoby wykonujące zabiegi mają największe możliwości aby pomóc pacjentowi. W celu dobrania optymalnej terapii i planu powinniśmy uwzględnić: dane z zebranego wywiadu, czynniki towarzyszące chorobie oraz kolejność wykonywania poszczególnych procedur. Nasze działania powinny być spójne i przynosić synergistyczne efekty. Jednocześnie należy edukować osoby cierpiące na trądzik i wskazywać im dodatkowe zalecenia, które powinni uwzględniać. Nie bez znaczenia staje się dobranie odpowiedniej pielęgnacji w domu. Zaproponujmy kosmetyki dedykowane temu rodzajowi skóry, aby podtrzymać efekty terapii, którą przeprowadzamy w gabinecie. Na bieżąco starajmy się ocenić efekty, a jeżeli coś budzi nasz niepokój, skierujmy pacjenta do dalszej diagnostyki i współpracujmy (jeżeli jest to możliwe) z osobą prowadzącą leczenie przyczyny trądziku. Nasza chęć pomocy na pewno zostanie doceniona oraz pozwoli na znaczne skrócenie czasu leczenia, poprawę komfortu psychicznego i optymalizację kosztów ze strony pacjenta. Niewątpliwie, za pomocą dostępnych obecnie peelingów chemicznych oraz urządzeń (głównie laserów) możemy minimalizować lub całkowicie wyeliminować niektóre powikłania trądziku (blizny, przebarwienia) oraz stymulować skórę do prawidłowej pracy. Spektrum zabiegów, które możemy zaproponować jest bardzo szerokie i obejmuje:

• leczenie i profilaktykę przebarwień potrądzikowych: lasery, IPL, retinoidy, peelingi chemiczne, kosmetyki zawierające zwłaszcza kwas azelainowy lub azeloglicynę, witaminę C, kwas ferulowy itp.
• usuwanie blizn: peelingi chemiczne, laseroterapia, dermapen połączony z osoczem bogatopłytkowym, radiofrekwencja mikroigłowa,
• instruowanie pacjenta w zakresie odpowiedniej dla niego pielęgnacji pozabiegowej w domu: dobranie odpowiednich kosmetyków, wdrożenie planu pielęgnacyjnego, uwrażliwienie na konieczność stosowania filtrów UV przez cały rok.

Badania, które mogą być pomocne w ustaleniu przyczyny trądziku

Jeśli nasze działania zmierzające do poprawy jakości skóry pacjenta mają być efektywne, warto zasugerować wykonanie określonych badań i polecić skonsultowanie wyników  z lekarzem prowadzącym (dermatologiem bądź endokrynologiem). Będzie to świadczyło o naszym profesjonalizmie i ułatwi „poznanie wroga”. Do najpopularniejszych należą oznaczenia:

• testosteron całkowity,
• testosteron wolny,
• hormony tarczycy (TSH, fT3 i fT4),
• prolaktyna,
• insulina lub krzywa insulinowa,
• hormon luteotropowy (LH),
• hormon folikulotropowy (FSH),
• dehydroepiandrosteron (DHEA).

Jak widać wiele czynników wpływa na powstawanie zmian trądzikowych, toteż leczenie tej dolegliwości wymaga holistycznego podejścia. Nasuwa nam się również choćby częściowa odpowiedź na zadane w tytule pytanie. Uwzględniając wszystkie powyższe powody, możemy jednak przyczynić się do znacznej poprawy wyglądu zewnętrznego oraz samopoczucia pacjenta, który się do nas zgłasza. W warunkach gabinetowych mamy realny wpływ na kilka z nich, a w pozostałych przypadkach powinniśmy umieć rozpoznać przyczyny i skierować pacjenta do odpowiedniej osoby (endokrynologa, dermatologa, gastrologa). Pamiętajmy, że nierzadko wchodzimy również w rolę psychologa i zbudowanie więzi opartej na zaufaniu, zrozumieniu problemu i zasadności podejmowanych przez nas decyzji, pozwoli pacjentowi na osiągnięcie komfortu psychicznego.